Sa solidariedade [di Margherita Moledda]

Oje si faveddat meda de solidariedade: chin sos istranzos, sos maladios, sos poveros. E sa zente, est abberu, rispondet chin generosidade: cando in sa televisione dan tzertos numeros de contu currente bi sun sas garas… e sas cifras atzian, artzian…Ma medas bortas  nos dimandamus: ma custu dinare arribat abberu a su locu zustu? Sas pessones bisonzosas godin aberu de custos donos o andan a finire a sas butzacas de canes e corbos?

Cando fipo pitzinna deo,  custa paragula non si connoschiat nen mancu; però bi fit, e esistiat abberu abberu, sa bera caridade, su beru cherrer bene. Sos poveros fin in belle ‘e cada janna, sos ricos fin pacos e fin allargu. Issos si godian sos traballos de sos poveros e a s’incunzada si prenaban sos magasinos de saccos de tridicu bellu e luchente, de orjiu e de cada bene de deus. Ca sos massaio traballaban sos terrinos issoro e su chi incunzaban lu dividiana a mes’a pare chin sos meres de sa terra.

S’usabat gai! S’uliba si culliat a su “tres unu”: duas partes a su mere e una a su collidore chi non fit mai solu, ma fit ispidichinau, in cussas cussorjias de Baddemanna e Sa Mendula, chin totu sa familia: muzere e fizos. Custos ultimos, mischineddos, a s’issia de iscola, via…. a cullire uliba. Fin propriu tempos de povertade, e puru…Sos valores fin mannos e unu de custos fit propriu s’azudu chi si daban s’unu chin s’ateru (sa solidariedade de oje).

Sas bichinas fin prus de parentes, semper prontas a dare una manu. Si prestaban de impari impari sos isterjios, sos pannos de ispica, su fermentazu, e fintzas su pane. -“Bae a ub’est tzia Maria e narali si ti prestat battor panes pìnnicos chi no nd’amus. Liu torramus apenas lu cochimus”. E cando preparaban sa cotta, s’azudaban a binchides: lababan su tridicu e lu ponian a assuttare in sos canisteddos, in sa prata de sa cresia, e una borta assuttu lu ponian supra de una mesichedda bassa e inibe etotu si purgabat prima de lu jucher a su mulinu. Sas betzas e sos betzos istaban a inghirju a ussiare sas puddas chi accurtziaban a si gustare de tridicu.

E cando cochian, su pane lentu bi fit pro totus sos bichinos e pro chie intrabat pro carchi bisonzu. In tempus de gherra ziraban, chenza ischire a ube andare, sos sordaeddos famios e iscurtzos o chin tzertos tzoculos de linna, e cando bidian fumu essinde dae sos furros o picaban fracu de pane, si presentaban a pedire…. Poverittos… e nemos si-che andabat iscossolau. Ca, naban mamas nostras, miseru a chie si-che manicat cantu hat. De su pacu, pachittu, bisonzat semper de dare.

A sa fine de sa cotta, sa brasia chi abarrabat in su furru si dabat a sos bichinos chi arribaban chin tzertas cassarolas istampadas e sas sartaghines e picaban sos brasieris pro si caentare totu sa familia. Fit gai sa bida e non si fachiat isfortzu perunu a facher su bene. Una borta b’at benniu a domo una pessone connotta, mama de tres pitzinneddos chi fit ghirande dae una  “bona” familia  ube farina bi-nd’aiat pro nde dare. E pranghende che creatura at contau chi non l’an cherfiu dare mancu una pitzicada de poddine mancu a lu pacare a pesu  de oro.

E no aiat ite dare a chenare a sos pitzinneddos. Mama fit fachende abbattaos (Si fachian chin obos e farina, o abba e farina, e inibe s’iffundian cantos de pane carasau e pustis si frighian in sa ziminera ind’una cassarola prena de ozu). Issa, biende cudda femina pranghende, non b’hat pessau duas bortas: nde li prenat unu bette pratu de ferru ismaltau e li los dat. Cudda, reconnoschente, li nat: “Comente has cossolau a mime, gai ti cossolet su Sennore e ti diat totu su chi ti bisonzat pro sa familia tua”.

E tantu non si bisitaban sos maladios! E tando non si cossolaban sos betzos! Issos bivian in sas familias. Fachian parte de sa familia e fin importantes pro sos cussizos chi podian dare. E aer unu betzu in domo fit cussiderau una benedissione de su chelu..E puru no aian pensione… tando fin raros. Sa caridade si fachiat in fora e in domo. Cussu fit abberu solidariedade!

Lascia un commento